Với câu hỏi nhà từ đường là gì?, đây là công trình kiến trúc truyền thống thờ cúng tổ tiên, biểu tượng của sự biết ơn tổ tiên và gắn kết các thế hiện con cháu trong dòng họ. Tuy nhiên trong bối cảnh đô thị hoá và sự thay đổi về lối sống, đã khiến cho việc bảo tồn gặp nhiều khó khăn. Cùng tìm hiểu nhà từ đường và những thức thức khi bảo tồn trong bài viết sau.
Video hoàn thiện nhà gỗ 3 gian có hậu cung tại Thanh Liêm Hà Nam
Nội dung chính
Nhà từ đường là gì?
Nhiều gia chủ thắc mắc nhà từ đường là gì, đây là công trình kiến trúc văn hoá truyền thống phổ biến trong các gia đình có dòng họ lớn. Nhà từ đường là nơi thờ cúng tổ tiên ông bà và cũng là trung tâm sinh hoạt tâm linh, văn hoá của dòng họ. Nhà từ đường có những đặc điểm chính:
Kiến trúc: Có kiến trúc nhà gỗ truyền thống, mái ngói, khung bằng gỗ tự nhiên như: gỗ lim, gỗ gõ đỏ, căm xe… Cấu trúc tiền đường – chính điện – hậu cung: Tiền đường tiếp khách, chính điện thờ tổ tiên, hậu cung hoặc buồng bên để lưu giữ đồ vật, tư liệu. Sân trước rộng rãi phục vụ nghi lễ, sân sau phụ trợ.
Trang trí: Các cấu kiện nhà từ đường được điêu khắc hoa văn tinh xảo: rồng, phượng, tứ linh… Bàn thờ, hoành phi, câu đối được đặt trang trọng trong chính điện.
Phong thuỷ: Hướng nhà, vị trí bàn thờ, sân vườn… tuân theo nguyên tắc phong thủy để đón vượng khí và tránh điều xấu. Thường đặt trong khuôn viên rộng, tách biệt với nhà ở tạo không gian trang nghiêm.
Thách thức khi bảo bồn nhà từ đường
Khi biết được nhà từ đường là gì, gia chủ có thể tìm hiểu về những thách thức khi bảo tồn dưới đây:
Thử thách về vật liệu và kỹ thuật lắp ghép
Sự xuống cấp theo thời gian: Vật liệu làm nhà từ đường như: gỗ, ngói, sơn mài… dễ bị mục nát, rạn nứt, mối mọt trong quá trình sử dụng. Đặc biệt trong điều kiện khí hậu ẩm, mưa nhiều sẽ khiến cho nhà từ đường nhanh chóng xuống cấp.
Thiếu nguyên liệu thay thế: Những loại gỗ quý và vật liệu truyền thống dùng để sửa chữa nhà từ đường thường khan hiếm hoặc giá cao. Đây cũng là lý do khiến cho việc bảo tồn gặp nhiều khó khăn cũng như thách thức.
Kỹ thuật cổ truyền phức tạp: Nhà từ đường được xây dựng bằng kỹ thuật lắp ghép truyền thống, đòi hỏi người thợ thi công cần lành nghề và có kinh nghiệm lâu năm. Hiện nay đội ngũ thợ giỏi ngày càng ít, dẫn đến khó khăn trong việc bảo tồn khó đúng chuẩn kiến trúc truyền thống.
Thách thức về bảo tồn kiến trúc và giá trị văn hóa
Giữ nguyên hiện trạng và cải tạo: Nhà từ đường là gì đây cũng là công trình văn hoá truyền thống cần được bảo tồn kiến trúc và việc thay thế hay sửa chữa, sẽ ảnh hưởng tới các cấu kiện. Trường hợp thay đổi quá nhiều sẽ làm mất đi giá trị về lịch sử của công trình.
Mai một các chi tiết trang trí truyền thống: Trong quá trình bảo tồn nhà từ đường nhiều chi tiết trang trí truyền thống dễ bị mai một do thời gian, thời tiết, hoặc cải tạo không đúng cách. Việc phục hồi các chi tiết này đòi hỏi kỹ thuật chuyên môn cao, vật liệu phù hợp và sự nghiên cứu tỉ mỉ để giữ nguyên tính nguyên bản mà không làm thay đổi bản sắc kiến trúc truyền thống.
Ảnh hưởng của hiện đại hóa: Việc xây dựng nhà cửa, hạ tầng xung quanh có thể làm thay đổi cảnh quan, phá vỡ sự hài hòa của nhà từ đường với môi trường xung quanh.
Thách thức về kinh phí bảo tồn
Khi tìm hiểu nhà từ đường là gì và bảo tồn, gia chủ cũng nên quan tâm tới những thách thức về quản lý và xã hội. Cụ thể:
Thiếu kinh phí bảo tồn: Một trong những thách thức lớn khi bảo tồn nhà từ đường là nguồn lực tài chính hạn chế. Việc sửa chữa, duy trì các chi tiết kiến trúc truyền thống, phục hồi hoa văn, phù điêu hay thay thế vật liệu đều tốn kém. Khi kinh phí không đủ, nhiều công trình phải để xuống cấp, dẫn đến mai một giá trị văn hóa và lịch sử vốn có.
Nhận thức của cộng đồng: Việc bảo tồn nhà từ đường còn gặp khó khăn do nhận thức của cộng đồng chưa đầy đủ về giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc truyền thống. Nhiều gia chủ xem đây là công trình cũ, ít quan tâm đến việc duy trì và bảo vệ, dẫn đến hiện tượng bỏ hoang, sửa chữa không đúng cách hoặc phá vỡ cấu trúc truyền thống.
Xung đột về quyền sử dụng đất: Nhà từ đường thường nằm trên đất truyền thống của dòng họ; tranh chấp hoặc quy hoạch đô thị có thể gây nguy cơ phá hủy.
Thách thức về quy chế hỗ trợ
Thiếu cơ chế hỗ trợ bảo tồn: Nhiều nhà từ đường chưa được xếp hạng di tích, nên khó nhận được hỗ trợ về bảo tồn, tư vấn kỹ thuật hay kinh phí từ cơ quan nhà nước.
Quy định xây dựng hiện đại: Một số quy định về phòng cháy, chống lún, hoặc thiết kế công trình hiện đại có thể mâu thuẫn với phương pháp xây dựng truyền thống.
Với những thông tin ở trên sẽ giúp quý vị hiểu rõ về nhà từ đường là gì cùng những thách thức khi bảo tồn, qua đó có cách phát huy giữ gìn di sản kiến trúc và bản sắc văn hóa dân tộc. Nếu quý vị có nhu cầu thiết kế thi công nhà từ đường, vui lòng liên hệ Kiến Trúc Phúc Lộc qua số hotline 0973 812 666 để được hỗ trợ tận tình nhất.
Thông tin về kiến trúc Phúc Lộc
Hotline: 0973 812 666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo: những video hay về kiến trúc nhà cổ truyền
>Tham khảo: những dự án thiết kế đẹp mắt
>Tham khảo: Kiến Trúc Phúc Lộc
