Ngưỡng cửa nhà cổ không chỉ là phần nối giữa không gian trong và ngoài mà còn là biểu tượng văn hóa giàu ý nghĩa trong kiến trúc truyền thống Việt Nam. Từ cấu tạo, vật liệu đến cách thi công, mỗi chi tiết đều thể hiện sự tỉ mỉ và ý nghĩa phong thủy sâu sắc. Hãy cùng tìm hiểu về ngưỡng cửa và những lưu ý khi thi công trong bài viết sau nhé!
Video hoàn thiện nhà gỗ 3 gian 22 cột tại Phú Xuyên Hà Nội
Nội dung chính
Ngưỡng cửa nhà cổ là gì?
- Ngưỡng cửa nhà cổ là phần bậc ngang đặt dưới chân khung cửa, nằm giữa nền hiên và nền nhà. Trong kiến trúc nhà gỗ truyền thống Việt Nam, đây là cấu kiện không thể thiếu, vừa đảm nhận chức năng kết nối các khung cửa, vừa tạo ranh giới phân tách rõ ràng giữa không gian bên ngoài và bên trong nhà.
- Ngưỡng cửa thường được đục khắc những hoa văn tinh xảo, mang lại nét đẹp mềm mại nhưng vẫn bề thế cho gian nhà cổ. Một số gia chủ yêu thích sự tối giản nên lựa chọn ngưỡng cửa gỗ trơn. Dù có họa tiết hay không, ngưỡng cửa vẫn là một nét đặc trưng nổi bật của nhà gỗ kẻ truyền so với lối kiến trúc nhà ở hiện đại.
Ý nghĩa của ngưỡng cửa trong nhà cổ
- Ngưỡng cửa trong nhà cổ giữ vai trò quan trọng không chỉ về mặt cấu trúc mà còn về văn hóa truyền thống. Về công năng, ngưỡng cửa là điểm ngăn cách ranh giới giữa hiên ngoài và không gian sinh hoạt bên trong. Nó giúp hạn chế bụi, nước mưa và động vật nhỏ vào nhà, đồng thời góp phần giữ ổn định cấu kiện cửa và nền nhà cho ngôi nhà cổ truyền.
- Về nghĩa văn hóa và tâm linh, ngưỡng cửa nhà cổ được xem là ranh giới giữa bên trong và bên ngoài. Trong nếp sống xưa, người ta có quan niệm quét rác dừng ở ngưỡng, tức là những điều tốt xấu xuất hiện trong nhà cần được xử lý nội bộ chứ không vung vãi ra phía ngoài. Ngoài ra, điều này còn mang ý nghĩa giữ lại những giá trị và điềm lành cho gia đình.
Thiết kế và vật liệu ngưỡng cửa nhà cổ
Khi thiết kế ngưỡng cửa nhà cổ, cần cân nhắc chiều cao, rộng, độ dày và loại gỗ sao cho hài hòa với tổng thể nhà gỗ, tránh cao hoặc thấp quá mức gây mất cân đối kiến trúc và an toàn khi đi qua.
Tỷ lệ kích thước ngưỡng cửa tiêu chuẩn
Tỷ lệ chiều cao, rộng và dày của ngưỡng phải đảm bảo sự cân đối với cửa, thuận tiện cho việc di chuyển, đồng thời giữ được vẻ hài hòa trong tổng thể kiến trúc nhà gỗ. Dưới đây là tỷ lệ chuẩn, được áp dụng phổ biến:
- Chiều cao ngưỡng so với nền: thường khoảng 25-35cm tính từ mặt nền hiên hoặc nền nhà đến mặt trên ngưỡng.
- Chiều rộng (chiều ngang) của ngưỡng: thường tương ứng hoặc hơi lớn hơn chiều rộng cửa. Nhiều công trình nhà gỗ cổ truyền có ngưỡng rộng khoảng 30-40cm để đảm bảo đặt chân thoải mái và có thể bố trí đố, then cửa.
Chất liệu gỗ thường dùng
Chọn vật liệu gỗ phù hợp là yếu tố quan trọng để ngưỡng cửa bền đẹp. Một số loại gỗ phổ biến trong kiến trúc truyền thống gồm:
- Gỗ lim: Là loại gỗ cứng, nặng, có khả năng chống mối mọt và chịu lực cực tốt. Màu nâu sẫm của gỗ lim mang lại vẻ sang trọng, vững chãi.
- Gỗ đỏ: Có màu đỏ nhạt đến đỏ sẫm, thớ mịn và ít cong vênh. Màu đỏ tượng trưng cho may mắn, tài lộc nên được nhiều gia đình lựa chọn làm ngưỡng cửa trong các công trình cổ.
- Gỗ mít: Dễ gia công, mùi thơm nhẹ và có khả năng hạn chế mối mọt. Gỗ mít mang nét đẹp mộc mạc, gần gũi nên rất ohuf hợp với kiến trúc truyền thống.
Những lưu ý kỹ thuật khi thi công ngưỡng cửa nhà cổ
Việc thi công ngưỡng cửa nhà cổ cần đảm bảo các yếu tố kỹ thuật để để vừa đảm bảo tính kết cấu, vừa giữ được vẻ tinh tế truyền thống theo thời gian:
- Sàm mộng, liên kết vào cột – xà chính xác: Ngưỡng cửa thường được sàm vào các cột cái hoặc xà ngang, đảm bảo độ liên kết chắc chắn mà không tạo khe hở lớn. Kỹ thuật sàm ngưỡng vào cột cái là một công đoạn đòi hỏi độ chính xác cao để tránh cong lệch hoặc lỏng lẻo sau này.
- Khoảng cách đến nền: Theo truyền thống, ngưỡng thường cao hơn nền nhà khoảng 30cm để hạn chế độ ẩm và chống mối mọt từ mặt đất. Ngoài ra, phần chân dưới ngưỡng đôi khi đặt thêm đá xanh hoặc bệ đá để giảm tiếp xúc trực tiếp gỗ với mặt đất ẩm và làm tăng vẻ đẹp.
- Khoảng hở giãn nở: Gỗ sẽ co nở theo thời tiết (ẩm, nhiệt độ), nên khi lắp, cần để khe nhỏ (thường 1-2 mm) tại các đầu tiếp giáp hoặc tiếp xúc với khung để khi gỗ biến dạng nhẹ thì không bị nứt hoặc bó chặt cấu kiện khác.
- Đảm bảo độ nghiêng thoát nước nhẹ: Bề mặt ngưỡng không nên phẳng tuyệt đối, cần có độ dốc nhỏ về hướng ngoài để giúp thoát nước mưa, hạn chế thấm ngược lên phần cấu kiện gỗ bên trong nhà.
- Xử lý gỗ trước khi lắp đặt: Trước khi đưa gỗ vào vị trí ngưỡng, phải qua quy trình sấy đạt độ ẩm thích hợp, tẩm hóa chất chống mối mọt và chà nhám kỹ để bề mặt mịn đều.
Việc thiết kế và thi công ngưỡng cửa nhà cổ đúng chuẩn không chỉ giúp công trình bền vững, hài hòa mà còn thể hiện sự tôn trọng và gìn giữ đối với kiến trúc truyền thống. Nếu gia chủ đang có ý định xây dựng nhà gỗ cổ, hãy liên hệ với Kiến trúc Phúc Lộc để được tư vấn thiết kế và thi công trọn gói. Với đội ngũ thợ mộc lành nghề và kinh nghiệm lâu năm, chúng tôi mang đến công trình chuẩn kỹ thuật, bền đẹp và đúng tinh thần kiến trúc truyền thống Việt.
Thông tin về kiến trúc Phúc Lộc
Hotline: 0973 812 666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo: những video hay về kiến trúc nhà cổ truyền
>Tham khảo: những dự án thiết kế đẹp mắt
>Tham khảo: Kiến Trúc Phúc Lộc
