Ngũ phúc là gì? và tại sao được ứng dụng rộng rãi trong kiến trúc nhà gỗ kẻ truyền? Trong các cấu kiện như cửa bức bàn, sập thờ, cửa võng hay bức tranh vì thuận, hoa văn ngũ phúc không chỉ giúp tăng tính thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa cầu may mắn và bình an cho gia đình. Cùng đọc bài viết sau để nắm rõ cách bố trí và giá trị của hoa văn ngũ phúc trong nhà gỗ truyền thống.
Video nhà gỗ 3 gian có hậu cung món quà báo hiếu cho mẹ già
Nội dung chính
Ngũ phúc là gì? Ý nghĩa trong văn hóa Việt
Ngũ phúc là gì? Ngũ phúc là khái niệm bắt nguồn từ văn hóa phương Đông, đặc biệt phổ biến trong tư tưởng Nho giáo và phong thủy Việt Nam. Cụm từ “Ngũ phúc” xuất hiện trong Kinh Thư (Thượng Thư) với ý nghĩa là năm điều hạnh phúc trọn vẹn nhất của đời người.
Theo Khổng Tử, ngũ phúc gồm: Trường thọ – Phú quý – Khang ninh – Hiếu đức – Thiện chung. Khi được du nhập vào Việt Nam, ngũ phúc tượng trưng cho 5 yếu tố: Phúc – Lộc – Thọ – Khang – Ninh. Ý nghĩa của ngũ phúc:
- Phúc: Tượng trưng cho những điều tốt lành và hạnh phúc viên mãn, mong cầu cuộc sống đủ đầy.
- Lộc: Đại diện cho sự đền đáp xứng đáng, tài lộc dồi dào và công danh thịnh vượng. Đây là biểu tượng cho thành quả đạt được nhờ nỗ lực và đức hạnh.
- Thọ: Mang ý nghĩa sống lâu, có tuổi thọ cao, khỏe mạnh và an hưởng tuổi già.
- Khang: Biểu trưng cho cuộc sống an yên, thân thể khỏe mạnh và tinh thần thư thái.
- Ninh: Chỉ sự ổn định, hòa thuận và bình yên trong gia đạo cũng như xã hội.
“Ngũ phúc” chính là biểu tượng của cuộc sống viên mãn, nơi con người có đầy đủ cả vật chất lẫn tinh thần. Chính vì thế, trong kiến trúc nhà gỗ kẻ truyền, họa tiết “Ngũ phúc lâm môn” (năm con dơi bay quanh chữ Phúc) được xem như lời chúc cát tường, cầu may mắn và thịnh vượng cho gia chủ.
Các cấu kiện đục chạm ngũ phúc trong nhà gỗ kẻ truyền
Các cấu kiện như cửa bức bàn, sập thờ, cửa võng hay bức tranh vì thuận thường được lựa chọn để đục chạm ngũ phúc, giúp truyền tải lời chúc về phúc lộc, sức khỏe, an khang và bình yên cho gia chủ.
Cửa bức bàn
Cửa bức bàn là phần cửa ngăn cách giữa không gian bên trong với bên ngoài nhà gỗ, vừa đảm bảo an toàn vừa tạo không gian riêng tư cho việc sinh hoạt và thờ cúng. Họa tiết ngũ phúc thường được đục trên cửa, thể hiện qua hình ảnh năm con dơi bay quanh chữ Phúc.
Kỹ thuật đục chạm thường dùng gỗ lim hoặc gỗ mít, kết hợp chạm nổi và chạm lộng để tạo chiều sâu và sự tinh xảo cho từng chi tiết mà vẫn giữ được tính mộc mạc đặc trưng của gỗ.
Sập thờ
Sập thờ là phần linh thiêng của gian thờ, nơi thể hiện lòng hiếu kính tổ tiên của con cháu. Việc đục chạm họa tiết ngũ phúc trên sập thờ mang ý nghĩa cầu mong con cháu sum vầy, phúc lộc trường tồn.
Hoa văn thường kết hợp cùng hình dơi, quả đào, chữ Thọ để mang ý nghĩa phong thủy tốt và tạo bố cục cân đối. Các đường nét được đục chạm một cách tinh tế ở mặt, cổ và yếm sập giúp tổng thể sập thờ toát lên vẻ sang trọng và trang nghiêm.
Cửa võng phòng thờ
Cửa võng là chi tiết trang trí nằm giữa các cột của gian thờ. Hoa văn ngũ phúc thường được đặt ở trung tâm cửa võng để tăng ý nghĩa phong thủy và thu hút năng lượng tốt. Đặc biệt, bố cục đục chạm trên cửa võng còn thể hiện tư duy mỹ thuật truyền thống với hình ảnh uốn lượn mềm mại, cân xứng. Kỹ thuật đục chạm làm nổi bật các đường nét mềm mại và mang lại sự sang trọng, thanh thoát cho gian thờ.
Bức tranh vì thuận
Bức tranh vì thuận là bức tranh gỗ nằm ở phần đầu hồi hoặc giữa hai cột hiên. Đây là nơi các nghệ nhân thể hiện tay nghề tinh xảo với những họa tiết ngũ phúc đan xen hoa lá. Họa tiết dơi chầu quanh chữ Phúc thường được đục chạm khéo léo, mang thông điệp tu tâm để tích phúc đức đời đời, con cháu thuận hòa ấm no. Không chỉ tạo điểm nhấn thẩm mỹ cho kiến trúc, bức tranh vì thuận chạm ngũ phúc còn giúp điều hòa sinh khí trong không gian thờ tự.
Những lưu ý khi đục chạm hoa văn ngũ phúc trên cấu kiện nhà gỗ
Đục chạm hoa văn ngũ phúc trên các cấu kiện nhà gỗ kẻ truyền không chỉ tác động về mặt thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến phong thủy của gia đình. Để đảm bảo hoa văn vừa đẹp vừa mang ý nghĩa cát tường, sau đây là một số lưu ý quan trọng:
- Chọn loại gỗ và vị trí đục chạm phù hợp: Lựa chọn loại gỗ cứng, chắc như gỗ lim, gỗ mít để giữ đường nét tinh xảo theo thời gian. Ngoài ra, vị trí đục chạm cần cân đối với tổng thể kiến trúc để phát huy tính thẩm mỹ và phong thủy.
- Tuân thủ nguyên tắc bố cục và cân xứng: Hoa văn ngũ phúc cần được bố trí hợp lý, tránh rối mắt nhưng vẫn đảm bảo ý nghĩa cầu phúc lộc và sức khỏe.
- Kỹ thuật đục chạm chuẩn xác: Sử dụng kỹ thuật chạm nổi, chạm lộng kết hợp để tạo chiều sâu và mềm mại cho họa tiết.
- Bảo quản sau khi đục chạm: Sơn, đánh bóng hoặc phủ dầu tự nhiên để bảo vệ gỗ và tăng độ bền cho hoa văn, giúp hoa văn ngũ phúc luôn bền đẹp và giữ giá trị phong thủy.
Hiểu rõ họa tiết ngũ phúc là gì? giúp gia chủ ứng dụng hoa văn trên các cấu kiện một cách chuẩn xác và hợp phong thủy hơn. Các chi tiết này không chỉ giúp không gian sang trọng hơn mà còn gửi gắm lời chúc về sự may mắn và bình yên. Hãy liên hệ ngay với Kiến trúc Phúc Lộc để được tư vấn và thiết kế các chi tiết ngũ phúc phù hợp với không gian, mang lại may mắn và vẻ đẹp trọn vẹn cho nhà gỗ kẻ truyền.
Thông tin về kiến trúc Phúc Lộc
Hotline: 0973 812 666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo: những video hay về kiến trúc nhà cổ truyền
>Tham khảo: những dự án thiết kế đẹp mắt
>Tham khảo: Kiến Trúc Phúc Lộc
