Rui mè là bộ phận quan trọng trong kết cấu mái nhà gỗ kẻ truyền, đóng vai trò nâng đỡ và cố định lớp ngói. Hiểu rõ rui và mè lợp ngói là gì, cấu tạo, kích thước chuẩn và cách thi công đúng kỹ thuật sẽ giúp mái nhà vững chắc, chống dột hiệu quả và giữ được nét thẩm mỹ truyền thống. Bài viết này sẽ cung cấp đầy đủ những thông tin cần thiết cho gia chủ và thợ thi công nhà gỗ.
Video về nhà gỗ 3 gian cổ truyền Bắc Bộ
Nội dung chính
Rui mè là gì? Cấu tạo và chức năng của rui, mè trong nhà gỗ kẻ truyền
Trong nhà gỗ cổ truyền, rui mè là các bộ phận cơ bản trong hệ khung mái gồm rui và mè, giúp đỡ và cố định phần mái, đặc biệt khi lợp ngói. Khi ghép lại, rui và mè tạo ra bộ khung mái vững chắc, giữ độ ổn định và bền lâu cho mái nhà gỗ kẻ truyền.
Nhờ rui và mè, mái ngói nhà gỗ có nền đỡ chắc, được phân bố lực đều nên bền vững theo thời gian. Điều này đặc biệt quan trọng với nhà gỗ vốn dùng gỗ tự nhiên và yêu cầu kỹ thuật mộng gỗ truyền thống. Cấu tạo của rui và mè:
- Rui: các thanh gỗ đặt dọc theo chiều dốc mái, chạy từ đỉnh mái tới mép mái, giống như “xương sườn” nâng đỡ toàn bộ phần mái.
- Mè: các thanh gỗ nhỏ hơn, đặt vuông góc với rui, nghĩa là chạy ngang so với mái, thường song song với hoành hoặc đỉnh mái. Mè được đặt ở vị trí đè lên rui, tạo thành hệ lưới đỡ cho lớp ngói.
Rui mè có chức năng chính là nâng đỡ và phân phối tải trọng mái ngói xuống vì kèo và cột, giúp mái luôn vững chắc và không bị võng. Đồng thời, rui và mè giữ cố định các viên ngói, đảm bảo mái được lợp đều, kín và chống dột hiệu quả. Hệ rui, mè còn hỗ trợ thông khí cho mái, hạn chế ẩm mốc và giúp công trình nhà gỗ kẻ truyền bền bỉ theo thời gian.
Kích thước rui mè lợp ngói trong nhà gỗ
Việc chọn kích thước rui mè chuẩn giúp mái chịu lực tốt, các viên ngói được nâng đỡ chắc chắn và giữ được vẻ đẹp truyền thống lâu dài. Dưới đây là kích thước rui và mè lợp ngói được khuyến nghị:
Kích thước rui
Rui trong hệ mái nhà gỗ kẻ truyền thường có tiết diện thanh gỗ tương đối vững để đảm bảo chịu lực cho toàn bộ mái. Rui thường được chọn với tiết diện phổ biến như 4×6 cm, 5×7 cm, hoặc 6×8 cm tùy theo quy mô mái và tải trọng mong muốn.
Chiều dài rui sẽ theo chiều dốc mái và thường dao động từ 3m đến 5m phụ thuộc vào chiều rộng và độ dốc của mái nhà. Khoảng cách được khuyến nghị giữa các hàng rui là từ 50cm đến 60cm để đảm bảo mái đủ chắc khi lợp ngói.
Trong nhà gỗ truyền thống, rui thường được lợp 2 lớp và đục chạm hoa văn chữ “Thọ” hoặc các họa tiết truyền thống để tăng tính thẩm mỹ và thể hiện nét văn hóa đặc trưng của kiến trúc cổ Việt Nam. Việc này không chỉ giúp mái nhà vững chắc mà còn mang giá trị nghệ thuật, phong thủy lâu dài.
Kích thước mè
Mè là các thanh gỗ được đặt ngang với rui, chạy theo hướng dốc của mái để hỗ trợ lớp ngói.
- Chiều dài: Tùy theo độ dốc và chiều dài mái, thường vào khoảng 2-4 m.
- Tiết diện: Nhỏ hơn rui, phổ biến là 3×4 cm hoặc 4×5 cm.
- Khoảng cách đặt mè: Thường dao động 30-40 cm, giúp ngói được cố định chắc chắn và nâng đỡ đều.
Các yếu tố ảnh hưởng độ bền của rui mè
Độ bền của rui mè trong nhà gỗ kẻ truyền không chỉ quyết định tuổi thọ của mái ngói mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn và ổn định của toàn bộ công trình. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng rui và mè là rất quan trọng:
- Chất lượng gỗ: Gỗ chắc, ít cong vênh, chống mối mọt và chịu ẩm tốt như lim, mít giúp rui và mè bền lâu và vững chắc hơn.
- Kỹ thuật thi công: Đảm bảo khoảng cách, ghép nối và độ dốc mái đúng tiêu chuẩn giúp phân phối tải trọng đều, tránh võng, gãy.
- Thiết kế mái và tải trọng ngói: Mái lớn, dốc cao hoặc dùng ngói nặng cần rui và mè lợp ngói dày và khoảng cách hợp lý để chịu lực tốt.
- Bảo dưỡng định kỳ: Sơn, chống thấm và xử lý mối mọt định kỳ giúp rui và mè duy trì độ bền theo thời gian.
- Ảnh hưởng môi trường: Khí hậu ẩm ướt, mưa nhiều, gió mạnh nếu không có lớp bảo vệ sẽ làm rui và mè nhanh bị hỏng, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và an toàn.
Một số lưu ý khi thi công rui mè lợp ngói nhà gỗ
Thi công rui mè trong nhà gỗ kẻ truyền đòi hỏi kỹ thuật chính xác và lựa chọn vật liệu phù hợp để đảm bảo mái nhà vững chắc, chống dột và bền lâu. Sau đây là một số lưu ý khi thi công:
- Chọn gỗ chất lượng: Sử dụng gỗ chắc, ít cong vênh, hạn chế mối mọt và chịu ẩm để đảm bảo rui và mè bền lâu.
- Đo đạc và đánh dấu chính xác: Khoảng cách rui và mè cần được đo chuẩn, đảm bảo phân bố tải trọng đều, tránh võng mái và xô lệch khi lợp ngói.
- Lắp đặt theo thứ tự hợp lý: Rui thường được lợp 2 lớp và rui có thể được đục chạm hoa văn chữ “Thọ” hoặc họa tiết truyền thống để tăng tính thẩm mỹ và phong thủy.
- Kiểm tra độ dốc mái: Đảm bảo rui và mè đặt đúng độ dốc thiết kế để ngói thoát nước tốt, tránh ứ đọng gây thấm dột.
- Cố định chắc chắn: Sử dụng kỹ thuật mộng gỗ truyền thống đúng kỹ thuật để rui và mè không bị xê dịch khi lợp ngói hoặc dưới tác động của gió, mưa.
- Bảo dưỡng định kỳ: Sơn, chống thấm, xử lý mối mọt và kiểm tra kết cấu gỗ định kỳ để giúp tăng tuổi thọ rui, mè và toàn bộ mái nhà.
Rui mè là thành phần không thể thiếu trong mái nhà gỗ kẻ truyền, ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền, thẩm mỹ và an toàn của công trình. Lựa chọn gỗ chất lượng, tuân thủ kích thước và kỹ thuật thi công sẽ giúp rui và mè bền lâu, đảm bảo mái ngói vững chắc, chống dột và giữ được giá trị kiến trúc truyền thống.
Thông tin về kiến trúc Phúc Lộc
Hotline: 0973 812 666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo: những video hay về kiến trúc nhà cổ truyền
>Tham khảo: những dự án thiết kế đẹp mắt
>Tham khảo: Kiến Trúc Phúc Lộc
